Poradnik

Sprzęgło samochodowe

16-12-2011

Jak większość z nas wie, sprzęgło w każdym aucie zbudowane jest z trzech, podstawowych elementów: tarczy sprzęgła, docisku oraz łożyska. Jeśli analizujemy budowę sprzęgła z zewnątrz, możemy dojść do wniosku, że jest ono dosyć prostym podzespołem. Tymczasem, doświadczenia mechaników i użytkowników aut pokazują, że dosyć często musimy zmagać się z przeróżnymi awariami sprzęgła lub jego części składowych. Co więcej, usterka sprzęgła wynika zazwyczaj z niewłaściwego użytkowania.

Aby przyjrzeć się bliżej sprzęgle, warto opisać jego poszczególne części. Dzielić je można chociażby ze względu na funkcje tychże elementów. I tak mamy więc tarcze (oporowa na kole zamachowym, sprzęgła i dociskowa), elementy dociskowe (sprężyny dociskowe, ich obejmy i pokrywa sprzęgła) a także mechanizm wyłączający (dźwigienki, łożysko wyciskowe, dźwignia pedału).

Główną rolą sprzęgła w samochodzie jest włączanie i rozłączanie napędu między silnikiem a skrzynią biegów. Najważniejszym elementem, regulującym działanie sprzęgła, jest tzw. element cierny, który służy do rozwijania siły tarcia przy pomocy odpowiedniego docisku części pary ciernej. W aucie zazwyczaj rolę tę przejmuje tarcza sprzęgła.

Oczywiście, kłamstwem byłoby stwierdzenie, że przeniesienie momentu obrotowego z wału silnika na wałek sprzęgłowy skrzyni biegów jest jedynym zadaniem zespołu sprzęgła. Zazwyczaj tarcza sprzęgła posiada tzw. tłumik drgań skrętnych, będący po prostu sprężynami śrubowymi. Służy on do obrotu piasty, zamocowanej na wielowypuście wału, i krawędzi tarczy nośnej względem siebie nawet o kilka stopni. Poprzez ten proces odbywa się amortyzacja przeciążeń, które występują w momencie ruszania samochodu z miejsca czy dodawania gazu. Sprężyste ruchy auta, wynikające z nieumiejętnego sterowania gazem, są właśnie efektem działania sprzęgła, amortyzującego szarpanie silnika.

W poprzednim akapicie napisaliśmy, że zazwyczaj tarcza sprzęgła posiada tłumik drgań skrętnych. Słowem klucz jest tutaj „zazwyczaj”, bowiem w autach wyposażonych w koło dwumasowe (a jest ich coraz więcej) taki tłumik nie występuje – jego rolę przejmuje właśnie koło dwumasowe. Łatwo więc rozpoznać typ tarczy sprzęgłowej, bowiem jedne z nich mają „sprężynki”, a drugie – nie.

Omawiając tę tematykę warto jednak wspomnieć, że amortyzacja przeciążeń zależy nie tylko od poślizgu na styku tarczy i docisku. Z pewnością niektórzy z Was wiedzą, że zewnętrzna strona sprzęgła (na której znajdują się okładziny cierne) ma możliwość ruchu poprzez sprężyny. Dodatkowo, czasem na osi tarczy zamontowana jest część zwana amortyzatorem drgań kątowych – jego rolę może spełniać też koło zamachowe auta.

Udając się do mechanika, często możemy usłyszeć, że w naszym aucie zużyło się sprzęgło. Co w praktyce to oznacza? Najczęściej jest to po prostu wytarcie się okładzin ciernych. Jeśli sprzęgło zużywa się zbyt szybko (tzn. trzeba je wymienić po kilkudziesięciu tysięcy km albo i mniej) to najczęściej wiąże się to z notorycznym, gwałtownym ruszaniem bądź też jazdą na „półsprzęgle”. Należy również zwrócić uwagę na takie elementy jak uszczelniacz skrzyni biegów – jeśli jest on w kiepskim stanie, okładziny mogą popękać lub ulec zaolejeniu. Z kolei jeśli puszczając pedał sprzęgła zaobserwujemy objawy takie jak szarpnięcia, przyczyną może być usterka elementów amortyzujących bądź zwichrowana tarcza.

Równie ważną częścią co tarcza sprzęgła jest jego docisk. Element ten odpowiada za warunkowanie pracy pary ciernej. Do podstawowych ról, które spełnia docisk zaliczamy rozwijanie odpowiedniej siły tarcia na powierzchniach współpracujących. Tym samym zbyt słaby docisk jest przyczyną względnego poślizgu, co w praktyce jest równoznaczne z błyskawicznym zużyciem się części pary ciernej – zwłaszcza tarczy docisku i tarczy sprzęgła.

Docisk sprzęgła to dosyć złożony element. W ramach jego wyróżniamy zewnętrzną część docisku, tj. pokrywę sprzęgła, która przymocowana jest śrubami do koła zamachowego, znajdującego się na wale korbowym silnika. Ponadto, sprężyna płytkowa łączy ten element z tarczą (pierścieniem) docisku, który wykorzystując tarcie współpracuje z tarczą sprzęgłową, znajdującą się na wałku sprzęgłowym skrzyni biegów.

Jeśli poszukujesz sprzęgła, bądź jego poszczególnych elementów, MotoCentrum.pl to sklep idealny dla Ciebie. Znajdziesz tu najwyższej jakości części, takie jak m.in.: